موقعیت شهرستان جویبار روی نقشه استان مازندران
آثار و شواهد مکتوبی که بتواند از ساکنین اولیه شهر جویبار فعلی اطلاعاتی به ما بدهد وجود ندارد.
اما در مورد سکونت، زندگی و تمدن در مازندران از بررسیهای تاریخی و باستانی بعمل آمده معلوم شد که شرایط زندگی انسانهای دوره پارینه سنگی میانه و پارینه سنگی جدید در این استان نیز دیگر مناطق فلات ایران بوده است.
سابقه سکونت در منطقه مازندران به حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش می‌رسد ودر قرن اول هجری قمری قسمت اعظم منطقه تحت سکونت قرار گرفت.
منطقه جویبار را هم باید در همین چار چوب بررسی و انتظار داشت که در اینجا نیز حیات بشری و سکونتگاههای انسانی وجود داشته باشد اما هنوز کاوشهای باستانشناسی در اینجا انجام نگردیده است.
طبق شواهد تاریخی سابقه جویبار به دوره شاه عباس صفوی بر می‌گردد در قرن ۱۶ میلادی به فرمان شاه عباس صفوی سکونت گزینی اجباری کردها، سمنانی ها، ترکها و خراسانی‌ها در این منطقه، بعنوان مرزداران سرحدات شمالی برای جلوگیری
ازتجاوز ترکمنها و ازبکها صورت گرفت. و اولین طایفه ای که به این منطقه کوچانده شده اند طایفه مدانلو از قوم کُرد بود و هم اکنون یکی از محله‌های جویبار و آبادیهای اطراف به نام این طایفه می‌باشد.
باغلو ( مشهور ) به جویبار در زمان قدیم از روستاهای پراکنده تشکیل شده بود. این آبادیها تا قبل از دوره رضا شاه اهمیت چندانی نداشته و رشد آن بخصوص در زمان وی شروع شده و به مرور بر اهمیت آن افزوده گشت.
جویبار قبل از رضاشاه به باغلو معرف بود، این نام به جهت غلات و پنبه فراوان بود که درمنطقه کشت می‌شد. درمورد وجه تسمیه کنونی شهر، نظرات گوناگونی وجود دارد.
جویبار به معنی کنارجوی، کناررود کوچک، جوی بزرگی که ازجویهای کوچک تشکیل شده است. وجه تسمیه این نام باموقعیت جغرافیایی آن یعنی واقع شدن در محل باتلاقی و رودخانه ای بستگی دارد. زیرا براساس شواهد و قرائن محلی درمحل کنونی خیابان امام خمینی نهری عبور می‌کرد که مردم در دو طرف این نهر خانه‌های خود را ساخته‌بودند. به مرور زمان نهر به دلیل عوامل جوی خشک و پرشده جای خود را به خیابان داده است.عده ای دیگر معتقدند که نام جویبار، برگرفته از آبهای زیرزمینی است. چون این شهر در گذشته دارای منابع آبهای زیرزمینی زیاد بود که در سطح منطقه جاری می‌شد و به مرور زمان جویبار مرسوم گردید.
شهرستان جویبار از نظر بافت جمعیتی از قومیتهای مختلف تشکیل شده که بعضی از اقوام خودشان و بعضی بنا به دستور پادشاهان و امراء مملکتی در زمان‌های مختلف برای تأمین امنیت منطقه از هجوم و تاخت ترکمنها ، ازبکها ، روس‌ها و ….. در این نواحی سکونت داده شدند.
اقوام ساکن در منطقه شامل خراسانی‌ها ، سمنانی ها، سوادکوهی‌ها ، فیروزکوهی‌ها ، عرب‌ها ، ترکها ، کردها و بومی‌ها می‌باشند .
شهرستان جویبار از نظر سیاسی و اداری در دهه‌های اخیر تحت عنوان دهستان گیلخواران (در لغت نامه مرحوم دهخدا پس از اشاره به موقعیت جغرافیایی گذشته جویبار شرح کوتاهی در مورد آن و مردمانی که به این واژه مشهور بوده‌اند که مجازاً واژه گیل به معنای افراد شجاع و دلیر، جنگاور و واژه خوار به معنای خوب تعریف شده است ) زیر مجموعه شهرستان قائمشهر بوده و بر اساس آمار مندرج در فرهنگ آبادیهای سال ۱۳۶۵ دهستان گیلخواران از ۸۳ آبادی و روستا تشکیل می‌شد که به مرور زمان بر اساس تغییرات طرح تقسیمات کشوری به بخش جویبار تغییر یافته که در سال ۱۳۷۶ این بخش با ۷۴ روستا و آبادی از قائمشهر منتزع گردیده و به نام شهرستان جویبار با افتتاح فرمانداری در طرح تقسیمات کشوری قرار گرفت . این شهر از آن جهت جویبار نامیده شد که جوی و نهرهای زیادی در آن جاری بوده است.
شخصیتهای مهمی در عرصه‌های گوناگون علمی ، هنری، سیاسی ، نظامی و ورزشی در شهرستان جویبار پا به عرصه وجود نهادند .
شرایط طبیعی
جویبار به مانند محمود آباد دارای اراضی جنگلی نیست این شهرستان دارای آب بندان فراوانی از جمله زرین کلا ، آب بندان لپوی زرین کلا و آب بندان انار مرز می‌باشد که باعث به وجود آمدن زیست گاه پرندگان زیادی من جمله بالکان – پلیکان – اردک – عقاب تالابی – انواع قو و… گردید .
رود تالار که از سواد کوه سرچشمه می‌گیرد از این شهرستان عبور کرده و به دریای خزر می‌ریزد.
شرایط اقتصادی
تولید صنعتی ماشین آلات و تجهیزات کشاورزی رونق بالایی دارد قابلیت‌های بالقوه منطقه بویژه در توسعه گردشگری و صنعتی، برجسته است.در صورت احداث جاده چهاربانده ساحلی بابلسر – جویبار – بهشهر و ارتباط مستقیم جویبار به در یا، منطقه در کانون توجه برنامه ریزی منطقه ای جویبار، قائمشهر و سواد کوه قرار خواهد گرفت. جویبار مردمی سخت کوش دارد. بخش کشاورزی با داشتن ۲۳ شرکت تعاونی کشاورزی ، وجه غالب اقتصاد منطقه است .
صنایع دستی
صنایع دستی رایج دراین شهرستان عبارتند از : منبت چوب – معرق چوب – سفالگری – گلیم بافی- طراحی سنتی
شهرستان جویبار با وجود داشتن آب و هوا و چشم اندازهای طبیعی و نزدیکی به سواحل زیبای دریای خزر و با وجود اماکن زیارتی ، مذهبی، آثار تاریخی و نهرهای فراوان جولانگاه مناسبی برای گردشگران و مسافران می‌باشد.
